ITALO CALVINO/KLASİKLER NİÇİN OKUNMALI?

Bazen birinin aklına bir fikir gelir; dünyanın ekseni değişir. Aslında atomu parçalamak ya da denizaltını keşfetmek gibi hayatın akışını değiştirecek denli büyük bir fikir olmayabilir bu. Bu kadar büyüğüne gerek yok zaten. Dünyanın, ekseninden çıkması zor çünkü. Bu eksen birkaç milim değişse yeter. Zaten ilerleme, gelişme, değişme dediğimiz şey, bu milimlerin toplamından oluşuyor.

Yıllar önce Russ Kick adlı bir adamın, bir kitabevinin çizgi roman reyonunda dolaşırken Franz Kafka'nın Dava'sının çizgi roman uyarlamasını görünce aklına gelen fikir, şu anda tuğla gibi bir cilt olarak elimizin altında duruyor. Grafik Kanon'dan söz ediyorum. Gılgamış Destanı'ndan İlyada ve Odysseia'ya, Tevrat'taki bir bölümden 1001 Gece Masalları'na, Shakespeare'den John Milton'un Yitik Cennet'ine, Voltaire'in Candide'ine kadar dünya edebiyatının bilinen en büyük eserlerinin çizgiye dökülmüş halini içeriyor Grafik Kanon.
Elimizdeki ilk cildin ardından, ikinci ve üçüncü ciltlerin de geleceğini müjdeliyor Kolektif Kitap. Üç cilt tamamlandığında, 190 edebiyat eserinin 130'dan fazla sanatçı tarafından yorumlandığı dev bir arşive sahip olacağız.

LOKUM GİBİ METİNLER
Evet, fikir güzel. Peki bu güzel fikir aynı parlaklıkta bir yapıta dönüşebilmiş mi? Bu soruya hiç tereddüt etmeden 'Evet' diyoruz. Çünkü dünya edebiyatının bu kalburüstü eserlerini açıklayan her bir metin, büyük bir titizlikle yazılmış ve her biri aynı titizlikle Türkçeleştirilmiş. Deyim yerindeyse, lokum gibi metinler. Keyifle okunuyor; bir an önce bitse de artık çizgilerin dünyasına dalsak diye düşünmeniz gerekirken, neredeyse çizgileri unutup metni okumanın zevkine dalıyorsunuz.

Çizgilerin her biri de usta kalemlerin elinden çıkmış. Rick Geary, Sharon Rudahl, Peter Kuper, Robert Crumb gibi daha underground işlerden tanıdığımız çizerlerin yanı sıra, her biri kendi alanında çok başarılı işlere imza atmış Will Eisner, Roberta Gregory, Molly Crabapple, Gareth Hinds ve saymakla bitiremeyeceğimiz daha onlarca isim yer alıyor Grafik Kanon'da.
Her bir metin, hem metnin içeriğine hem de çizerin kendi tarzına uygun biçimde, bazen illüstrasyonlarla, bazen de bildiğimiz çizgi roman anlayışı çerçevesinde çizgilerle buluşturulmuş.

SEKS GREVİ, İNSAN YÜZLÜ ÇEKİRGELER
Destanlar, epik şiirler, mektuplar, deneme ve romanların yanı sıra bir Kızılderili halk masalının ve kimi felsefe metinlerinin de yer aldığı bu toplama, Türkçe baskı için Mevlana'nın Yedi Öğüt'ü de dahil edilmiş ve Öğünç Ersöz, Mevlana'nın ölümünden sonra toplattırılan anılarının minyatürlerle resmedilmiş hali olan Sevakıb-ı Menakıb (Menkıbelerin Yıldızları) adlı eserden esinlenerek Yedi Öğüt'ü resmetmiş.

Antik Yunan'ın en büyük oyun yazarlarından Aristofanes'in müstehcenliğiyle nam salmış ve İngilizce'ye sansürlenmeden çevrilememiş olan Lysistrata'sı, sansürsüz bir metin olarak yer alıyor Grafik Kanon'da. Çizer Valerie Schrag, tam da Aristofanes'in tercih ettiği gibi tümüyle müstehcen ve dobra bir uyarlama yapmış ve Türkçe'ye de aslına sadık kalarak çevrilmiş.
Lysistrata'da, yıllar boyunca süren savaştan bıkan, kocalarını ve oğullarını geri isteyen, bu amaçla da savaşı sonlandırmaya çalışan Atinalı Lysistrata'nın yaptığı bir plan ve bu plan çerçevesinde kadınları örgütlemesi anlatılıyor. Plana göre, erkekler savaşa son verene kadar kadınlar kocalarıyla sevişmeyecek, bir tür seks grevi yapacaklardır. Tarihte gerçekten böyle bir grev olmuş mudur, bilmiyorum ama Aristofanes'in Lysistrata'sında bu zekice yöntem amacına ulaşıyor ve Atina ile Sparta'nın önderliğindeki Yunan kent devletlerinden oluşan ittifakın yıllardır sürdürdüğü savaş sona eriyor.

Yeni Ahit'in son kitabı ve aynı zamanda İncil'i tamamlayan kitap olan Vahiy Kitabı, zaten tarihteki en tuhaf eserlerden biridir. Rick Geary'nin çizimleriyle bambaşka bir boyut kazananan bu tuhaf metinde, Babil Fahişesi, Mahşerin Dört Atlısı, yedi boynuzlu ve yedi gözlü kuzu, insan yüzlü çekirgeler, yedi başlı çekirge, ölüm boruları çalan melekler gibi fantastik öğeler bolca yer alıyor. Vahiy Kitabı, İsa'nın yeryüzündeki bin yıllık krallığının kuruluşunu öğrenmek için edebi bir rehber, ruhani gelişim için şifreli bir kılavuz ve sihirli mantarların yol açtığı şiddetli bir halüsinasyon olarak yorumlanmaktadır.

Kısacası Grafik Kanon, bu türde yapılmış tek ve çok kapsamlı bir çalışma olduğu gibi, edebi metinlerin gücünün çizgiyle birleştiğinde ne denli arttığını da bize kanıtlıyor. Tersi de geçerli tabii. Çok güçlü metinler de çizginin gücünü arttırıyor elbette. Bu birleşmeden bambaşka bir yapıt çıkıyor ortaya. Göz alıcı bir yapıt!

Bu kadarla kalsa iyi. Grafik Kanon'u, bütün bu özelliklerini bir tarafa bırakıp, uygarlık tarihini özetleyen ve bu alanda ders kitabı olarak bile okunabilecek bir kaynak, dahası bir başyapıt olarak da görebiliriz.

Neyse, aklımız ikinci ve üçüncü ciltte!

(kaynak:aksam.com,Tuncay Öktem)